Z narzędzi swobodnych wymienić można popularne gwizdanie na palcach lub wargach, szeroko stosowane w celach zarówno komunikacyjno-informacyj- nych, jak i muzycznych, np. gwizdanie melodii. Do grupy tej zaliczamy także strzelanie z bata. Narzędzie to jest mocno związane do dzisiaj ze zwyczajami i obrzędami rodzinnymi i dorocznymi. Np. baty spotykamy u przebierańców żywieckich zwanych „dziadami” oraz ,jukacami”. Popularne było także głośne strzelanie z bata przez woźnicę wiozącego do ślubu parę młodą. Podobny efekt dźwiękowy daje inny rodzaj narzędzi zwanych aerofonami eksplozywnymi. W tego rodzaju narzędziach efekt dźwięku powstaje wskutek nagłej eksplozji sprężonego powietrza.